Projekt "Na trwałe" z Centrum Archiwistyki Społecznej

Saga Grybów jest uczestnikiem "Na trwałe. Projektu zabezpieczania zbiorów społecznych" organizowanego przez Centrum Archiwistyki Społecznej.

"Ludzie zapomnieli o tej prawdzie – rzekł lis. – Lecz tobie nie wolno zapomnieć. Stajesz się odpowiedzialny na zawsze za to, co oswoiłeś." - te słowa z "Małego Księcia" od wielu lat towarzyszą naszemu myśleniu o grybowskich historiach i opowieściach, ukrytych w fotografiach i dokumentach, jakimi dzielili i dzielą się z nami grybowianie

Najczęściej są to cyfrowe kopie starych fotografii wykonywane na miejscu, w domach grybowian na całym świecie, do których nas zapraszali i zapraszają; tam bezcenne pamiątki pozostają w rodzinnych archiwach. Powierzono nam również sporą ilość materialnych dokumentów. Społeczne Archiwum Grybowa SAGA, tak nazwane w 2016 roku, choć pączkujące i rosnące już od roku 2010, wciąż się rozwija - nie ma miesiąca, by nie trafiły do nas "nowe" fantastyczne pamiątki; wyszukujemy je również - od początku do dziś - bardzo aktywnie. Po dekadzie gromadzenia materiałów drzewo naszego społecznego archiwum zaczęło wydawać owoce w postaci projektów artystycznych i edukacyjnych  

Nasze działania, oplecione wokół historii Grybowa i Grybowszczyzny wielu kultur, ale niosące przekaz splatania tego, co lokalne z tym, co uniwersalne, dostrzegane są na forum ogólnopolskim: przez Ośrodek KARTA, Muzeum POLIN, ŻIH, Forum Dialogu, czy w końcu powołane przez KARTĘ, wspólnie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Centrum Archiwistyki Społecznej.

Od lat już mieliśmy na uwadze konieczność zadbania o trwałość naszych zbiorów - tych materialnych i tych cyfrowych (których oryginały rozproszone są w domach grybowian na całym świecie).

Po części udało się utrwalić je w wydanej przez nas w 2023 roku książce - albumie "Cichy Memoriał - Grybowska Saga" - jednak to jedynie niewielka część zbiorów społecznych, jakie zgromadzone są w Społecznym Archiwum Grybowa. O wiele więcej znajduje się na naszym portalu (saga-grybow.com), a najwięcej w albumach na stronie Fb (facebook.com/grybow). Strony te łączą kopie dokumentów/fotografii i narracje utrwalone w literaturze czy zebrane przez nas relacje, są już ich setki, ale to wciąż mniejsza część tego, co zgromadziliśmy, a co wciąż czeka na publikację. Przez lata priorytetem było zebranie jak największej ilości materiałów i wspomnień, by ochronić je przez nieubłaganym upływem czasu i ocalić ich delikatną tkankę od zaginięcia i zniszczenia. Odpowiednie katalogowanie, opisywanie, udostępnianie - schodziły na dalszy priorytet, chociaż tutaj zalety sieci społecznościowej pozwalały zachowywać równowagę między pozyskiwaniem a udostępnianiem materiałów.

Jednak strony sieci społecznościowych jak Facebook, wśród swoich wielu wad i zalet, mają jedną dużą wadę - nieprzewidywalność przyszłej dostępności, możliwe wprowadzenie odpłatności, etc. - należą wszak do prywatnych firm. Z kolei strona na własnej domenie to koszt, którego w przyszłości możemy nie być w stanie pokryć. Zatem w duchu odpowiedzialności za zbiory społeczne, jakie nagromadziliśmy, z radością przyjęliśmy rozpoczęcie nowej inicjatywy przez Centrum Archiwistyki Społecznej - pierwszy projekt "Na trwałe".

Z materiałów organizatora - „Na trwałe. Projekt zabezpieczenia zbiorów społecznych" powstał, aby wspierać archiwa społeczne w opiece nad gromadzonymi przez nie zbiorami społecznymi. Archiwa społeczne wybierają spośród swoich materiałów takie zbiory, które wymagają zabezpieczenia i które uznają za wartościowe i unikatowe. Wyłonione w naborze organizacje, które w przekonujący sposób umotywują swój wybór, będą mogły przy wsparciu CAS zrealizować szereg prac, takich jak opracowanie, przepakowanie czy zdigitalizowanie zbiorów."

Społeczne Archiwum Grybowa Saga Grybów zostało wybrane jako jedno z 10, spośród 53 zgłoszeń z całej Polski!  Od kwietnia do października 2024 wykonaliśmy założone prace archiwalne - digitalizację, katalogowanie, opisanie i udostępnienie opisów i fragmentów zbiorów w ramach Otwartego Systemu Archiwizacji na portalu zbioryspoleczne.pl. Projekt był dla nas motywacją do podjęcia niemałego wysiłku, by grybowskie zbiory społeczne przenieść do tego systemu, była to masa drobiazgowej pracy - ale cieszy nas świadomość, że na portalu - de facto rządowym - stają się po pierwsze: zabezpieczone na trwałe, a po drugie: w kolejnym wymiarze widoczne i dostępne.

Wybrane przez nas zbiory są unikatowe i bardzo różnorodne, jak różnorodne jest wielokulturowe dziedzictwo Grybowa

Cieszymy się, że w pierwszym w historii CAS, pilotażowym projekcie "Na trwałe" razem przecieramy ten szlak :)