Karol Czapliński st. - burmistrz Grybowa

Postać, która odegrała dużą rolę w historii Grybowa na przełomie dziejów cesarstwa i odrodzonej II Rzeczpospolitej, pozostająca nieco w cieniu wielkiego poprzednika, Adama Jakubowskiego, to Karol Czapliński, burmistrz (1908-1914, 1915-1928) , zastępca burmistrza (Jakubowskiego) 1905-1908.

Karol Ignacy zw. starszym, ur. 1856, zm. 1937 r., pochodził z zasiedziałej w Grybowie od wieków rodziny rzemieślniczej. Syn Wincentego (1805-1883) i Marianny zd. Kumorkiewicz, wnuk Antoniego Czaplińskiego i Agnieszki zd. Skrabskiej, żonaty z Anną z Gruców.

Rodzina Czaplińskich od dawien dawna zamieszkiwała dom przy rynku pod adresem 5.

Karol miał siedmioro dzieci: 1. Aniela (Giercuszkiewicz), 2. Stefania (Rogozińska), długoletnia nauczycielka w Grybowie, 3. Józef, zginął w czasie I wojny światowej, 4. Antoni, 5. Gustaw, 6. Wincenty (zmarł w wieku 15 lat), 7. Olimpia (Lipińska).

Był drugim najdłużej urzędującym burmistrzem Grybowa. Burmistrzowanie Czaplińskiego było kontynuacją długiego okresu rozwoju Grybowa pod rządami Jakubowskiego i właśnie w jego czasie fizycznie rozpoczęło się i zakończyło wiele przeobrażeń przestrzeni Grybowa, do których przygotowania zostały zainicjowane przed 1908 jeszcze za poprzednika, jak m.in.: budowa siedziby "Sokoła", Towarzystwa Zaliczkowego, starostwa, rozbiórka i wzniesienie nowej bryły kościoła, synagogi przy ul. Różanej czy łaźni przy ul. Ogrodowej.

Nieco później stabilny rozwój Grybowa został przerwany Wielką Wojną, rozsypał się stary austro-węgierski porządek, a odrodzona II Rzeczpospolita musiała radzić sobie z wojną z bolszewikami na wschodzie i okresem niepewności gospodarczej. W 1914 r. burmistrz, jak wielu innych urzędników państwowych, salwował się ucieczką przed armią rosyjską na południe. Zastępował go w latach 1914-1915 Józef Hodbod.

Ciekawostką jest pamiątka przechowywana przez wnuczkę burmistrza - wydany 20 V 1917 paszport austriacki (prezentowany poniżej) "w imieniu Najjaśniejszego Franciszka Józefa I, Cesarza Austryi, Króla Czech itd. i Apostolskiego Króla Węgier", kiedy to cesarz nie żył już od roku 1916... W czasie wojny polsko-bolszewickiej Karol Czapliński był członkiem miejscowego Obywatelskiego Komitetu Obony Państwa, za co dostał (prezentowany poniżej) dyplom, podpisany przez gen. Hallera.

---

Tak burmistrz opisywał bolączki miasta (i pośrednio państwa) w roku 1922:

"[...] Miasto Grybów, jako gmina małomiejska, zatrudnia jedynie sekretarza, jedną siłę manipulacyjną i inspektora policji miejskiej [...] w przemyśle gospodnio-szynkarskim widoczny jest powolny i systematyczny zanik [...] na zanik ten wpływają utrudnienia administracyjne, tak licznie stosowane od czasu wybuchu wojny, następnie zmniejszona produkcja napojów w browarach i gorzelniach i niemożność sprowadzania win z Węgier z powodu bardzo wysokich ceł. [...] Przemysł żywnościowy funkcjonuje dość miernie z powodu wielkiej drożyzny i zmniejszonej z powodu tego konsumpcji, zwłaszcza w artykułach mięsnych i wyrobach masarskich.

Wreszcie w przemyśle budowlanym /murarze, cieśle, stolarze, kowale itp./ panuje od dłuższego czasu zastój wywołany zanikiem ruchu budowlanego. [...]

Stan przemysłów handlowych i kramarskich na pozór dość pomyślny, gdy się jednak weźmie pod uwagę obecnie nieuregulowane i wprost chaotyczne stosunki pieniężne, utrudniony kredyt i bardzo wysoką stopę procentową [...]

Główną jednak rolę w sanacji rękodzieła i przemysłów handlowych względnie utrzymaniu dalszej ich egzystencji, odegrałaby stabilizacja waluty, na którą jednak wziąwszy pod uwagę obecne stosunki, podobnie niestety jeszcze nie pora!"

Monografia Grybowa nie przedstawia szczegółowego wyjaśnienia, jednakże wskazuje przejście fotela burmistrza w zarząd komisaryczny od roku 1928 Domyślać się możemy, że powodem był zły stan finansów miasta. Cztery lata później Grybów utracił z mocy ustawy status siedziby powiatu i rozpoczęła się stopniowa degradacja miasteczka.

Karol Czapliński obserwował dalsze wypadki, siadując starym zwyczajem na charakterystycznej kamiennej ławeczce przed swoją kamienicą przy grybowskim krzywym rynku.

Prezentowane dokumenty i stare fotografie są własnością wnuczki burmistrza Czaplińskiego, p. Stefanii Lipińskiej, i są publikowane po raz pierwszy,

Źródła:

1. J.P. Bodziony "O jednej z rodzin Bodzionych na Sądecczyźnie";

2. Akta Miasta Grybowa, Sprawy Różne, pismo do starostwa grybowskiego z 28 X 1922.

3. A. Pankowicz "Miasto Grybów w latach 1914-1939" w: "Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu" t. II, red. D. Quirini-Popławska, wyd, Universitas, 1994.